Seplenienie międzyzębowe

Z obserwacji dzieci w przedszkolach, w których pracuję wynika, że z roku na rok wzrasta liczba dzieci z tym rodzajem seplenienia. Mało tego, jest to wada wymowy, która najczęściej obecnie występuje u dzieci w wieku przedszkolnym (przynajmniej tak to wygląda w mojej pracy).

Seplenienie międzyzębowe, inaczej sygmatyzm interdentalny to wada wymowy, która polega na wkładaniu języka między zęby podczas artykulacji głosek s, z, c, dz, ale jeśli dziecko nie mówi jeszcze sz, ż, cz, dż, to również wkłada język między zęby (bo zamiast sz jest s, zamiast ż jest z, zamiast cz jest c i zamiast dż jest dz). Czasami u dziecka występuje mowa międzyzębowa i wtedy język może być między zębami podczas wymawiania jeszcze innych głosek, jak: t, d, n, l, ś, ź, ć, dź.

Szukając w Internecie nowych ćwiczeń dla dzieci, z którymi pracuję natknęłam się na ciekawą wymianę zdań między mamami i logopedami na temat seplenienia międzyzębowego. Mama kilkuletniego dziecka miała wątpliwości co do metod stosowanych przez jedną logopedę, ponieważ skonsultowała się z inną specjalistką i ta zaleciła zupełnie inne ćwiczenia. Najciekawsze jednak było to, że w dyskusji, która się wywiązała każdy miał inne zdanie i inną koncepcję na terapię logopedyczną seplenienia międzyzębowego. Kłótnia dotyczyła kwestii czy powinno zaczynać się terapię od korekcji głosek s z c dz, czy też sz ż cz dż. Nikt jednak nie zapytał o przyczynę seplenienia!

Przyczyn może być wiele, najważniejsze jednak jest ich wyeliminowanie. Logopeda musi sprawdzić, czy dziecko prawidłowo połyka. Jeśli nie, to pierwszy etap terapii polega na korekcji połykania. Przyczyną może być obniżone napięcie mięśniowe, więc konieczne jest wzmacnianie mięśnia okrężnego warg i języka. Z wywiadu z rodzicem logopeda dowie się o rodzaju i konsystencji pokarmów spożywanych przez dziecko, o czasie ssania smoczka, butelki, czasami może zalecić konsultację ortodontyczną lub laryngologiczną, (jeśli podejrzewa, że przyczyną może być przerośnięty trzeci migdałek).

Błędy popełniane przez rodziców, (nieświadomie niestety) to:

Bagatelizowanie wady, czekanie aż dziecko samo wyrośnie.

Proszę mi wierzyć, najprawdopodobniej samo nie wyrośnie.

Konsultacje logopedyczne raz w miesiącu i nazywanie ich terapią logopedyczną.

Terapia logopedyczna to zajęcia przynajmniej raz w tygodniu (30 – 45 minut) z obecnością na nich rodzica i codzienne powtarzanie w domu zaobserwowanych ćwiczeń, nawet kilka razy dziennie po kilka do kilkunastu minut.

Chodzenie z dzieckiem do kilku logopedów jednocześnie

W rezultacie jeden ćwiczy język na dół- głoski s z c dz, drugi język do góry – głoski sz ż cz dż i to biedne dziecko nie wie, czy ma ćwiczyć język na dół, czy do góry. Praca z dwoma logopedami ma sens tylko wtedy, jeśli oni o sobie wiedzą i kontynuują jednolitą terapię. Sama to stosuję wysyłając dziecko do koleżanki na dodatkowe ćwiczenia, obie wiemy co robić aby uzyskać jak najszybszy efekt.

Szukanie wiedzy w Internecie i usprawnianie mowy dziecka na własną rękę

Studia logopedyczne uczą budować drogowskazy, którędy podążać w przypadku konkretnego dziecka. Terapia logopedyczna jest indywidualna i nie ma uniwersalnych ćwiczeń, które pasują do każdego dziecka. Specjalista ocenia które ćwiczenia wybrać, a które nie pomogą, od których głosek zacząć aby dziecko mogło liczyć na szybki sukces i aby było zmotywowane do dalszej pracy.

Seplenienie boczne

Seplenienie boczne, inaczej sygmatyzm lateralny – to wada wymowy, która polega na niesymetrycznym ułożeniu języka, przez co powietrze nie przechodzi między wargami przez środek, lecz z boku (prawa-lewa strona) przy zębach przedtrzonowych lub trzonowych. Może to wynikać z asymetrii języka lub warg, z wady zgryzu. Czasami cała żuchwa (dolna szczęka) jest przesunięta w jedną lub w drugą stronę. Seplenienie boczne charakteryzuje się nieprzyjemnym, świszczącym brzmieniem.

Barwa głosek realizowanych bocznie zależy od miejsca szczeliny – mogą być głoski lateralne ze zwarciem przednim i tylnym. Bocznie mogą być też wymawiane głoski: t d n r, najczęściej wada ta jednak dotyczy głosek szeregu syczącego (s z c dz). Często zaburzone są szeregi: i syczący, i szumiący, jednak nie występuje sytuacja aby zaburzony był tylko szereg szumiący. Czasami może wystąpić seplenienie boczne w połączeniu z seplenieniem międzyzębowym.

Kappacyzm , gammacyzm

Kappacyzm i gammacyzm to wady wymowy, które polegają na nieprawidłowej artykulacji głosek tylnojęzykowych: k , g. Wystąpienie tych wad jest wynikiem nieprawidłowej pracy języka.

Najczęściej u dzieci przedszkolnych występuje parakappacyzm i paragammacyzm, który polega na zastępowaniu głosek: k głoską t , g głoską d. (np.: kura to tura, właściwie tula, bo r też dzieci jeszcze często nie mówią, góra to dura lub dula.)

Może też występować mogikappacyzm, mogigamacyzm, który polega na opuszczaniu głosek k,g. Natomiast kappacyzm i gammacyzm właściwy to wady, które polegają na wymawianiu głosek k i g ze zwarciem krtaniowym, przypominającym chrząkanie.

Rotacyzm

Rotacyzm lub reranie to wada wymowy, która polega na nieprawidłowej realizacji głoski r. W przedszkolu najczęściej występuje para rotacyzm, który polega na zastępowaniu głoski r głoską l. Jest to prawidłowa zamiana, nie należy się nią przejmować i nie ma potrzeby aby się nią zajmować. Dosyć często dzieci zamieniają r na j. To też może być naturalne i „niegroźne” pod warunkiem, że dziecko prawidłowo i adekwatnie realizuje głoskę l. Zamiana r na j często jest problemem, jeśli dziecko zarówno r jak i l zamienia na j. Może to być spowodowane zbyt krótkim wędzidełkiem podjęzykowym lub brakiem sprawności języka.

Inne rodzaje rotacyzmu to: mogirotacyzm, czyli opuszczanie dźwięku r oraz rotacyzm właściwy. Rotacyzm właściwy może wystąpić jako: rotacyzm języczkowy, boczny, wargowy, krtaniowy, gardłowy.

Głoska r, jest trudna i pojawia się w rozwoju najpóźniej, ok. 5-6 roku życia, a nawet później.

Czasami rodzice lub dziadkowie nie mogą się doczekać kiedy ich dziecko powie wreszcie r. Męczą to dziecko: „powiedz rrrrrrrrrrr”, dziecko chcąc sprostać oczekiwaniom, a nie mając jeszcze gotowego języka aby powiedzieć prawidłowo głoskę r szuka dźwięków zbliżonych brzmieniem do tej głoski, co w efekcie daje r gardłowe lub inne – nieprawidłowe. Kiedy nieprawidłowe r wejdzie w nawyk, bardzo trudno jest je skorygować, a dziecko mogło sobie spokojnie mówić l…….. .