Seplenienie międzyzębowe występuje bardzo często u dzieci, charakterystyczne jest tu wysuwanie języka między zębami szczególnie podczas artykulacji głosek: s,z,c,dz.
Na początku terapii należy zdecydować od których głosek rozpocząć aby osiągnąć jak najszybszy efekt. Decyzja ta zależy często od sytuacji jaka panuje w aparacie artykulacyjnym dziecka. Można zacząć od głosek szumiących – sz, ż, cz, dż (o ile dziecko jeszcze ich nie opanowało), jeżeli dziecko ma zgryz otwarty, albo brak dolnych siekaczy, lub po prostu dlatego, że dziecko dość szybko jest wstanie opanować głoski szeregu szumiącego (sz,ż,cz,dż) i ma satysfakcje, że nauczyło się „trudnych” głosek. Poza tym odpadną nam słowa, w których język jest między zębami i w dodatku z zamianą głosek (np. „safa” wypowiedziana z językiem między zębami zamieni się w prawidłowo wypowiedzianą „szafę”), i co najważniejsze głoski szumiące wymagają od nas uniesienia języka, więc zaczynamy go przyzwyczajać do unoszenia i to zarówno podczas artykulacji, jak i połykania oraz w spoczynku. Zazwyczaj zaczynam właśnie od tych głosek. Wtedy terapia rozpoczyna się podobnie jak zajęcia, których celem jest korekta parasygmatyzmu. Czasami trzeba zacząć od głosek syczących - s, z, c, dz jeśli dziecko akurat wymienia górne siekacze na stałe, lub nie jest w stanie jeszcze odróżniać słuchowo głosek syczących od szumiących, co z kolei wymaga włączenia ćwiczeń słuchowych. Niezbędne jest również włączenie ćwiczeń usprawniających połykanie oraz prawidłowe oddychanie.
Czasami w terapii seplenienia międzyzębowego przeszkadza przerośnięty trzeci migdałek, który sprawia, że dziecko niemal nieustannie oddycha buzią, co prowokuje wyciąganie języka, który bezwładnie wysuwa się z jamy ustnej. Aby efekty terapii były możliwe w takim wypadku należy usunąć trzeci migdałek. Często należy włączyć leczenie przeciwalergiczne, ponieważ częste infekcje górnych dróg oddechowych powodują nawykowe otwieranie jamy ustnej podczas odpoczynku, stałe oddychanie ustami. W pionizacji języka, a przy okazji w terapii seplenienia międzyzębowego często bardzo pomocna jest płytka przedsionkowa. Niektóre gabinety ortodontyczne prowadzą sprzedaż płytek specjalistycznych – akurat dla terapii seplenienia międzyzębowego najlepsza jest płytka z kuleczką lub zaporą.Dobiera się je indywidualnie. Natomiast płytkę standardową, która również już ma spore znaczenie, ponieważ zatrzymuje język w jamie ustnej można kupić samemu w sklepie ze sprzętem dentystycznym. Dobrze jest zawsze zasięgnąć opinii ortodonty lub stomatologa, czy używanie płytki przez dziecko nie będzie miało negatywnych skutków. Jest to mało prawdopodobne, ale zawsze lepiej zapytać specjalisty.
Jeśli zaczynamy terapię od głosek: sz,ż,cz,dż – ćwiczenia są podobne jak w terapii porasygmatyzmu. Natomiast jeśli zaczynamy od s,z,c,dz, możemy przyjąć poniższy zestaw.
Na początek:
- Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego – wybieramy te, które nie wymagają wyjmowania języka z jamy ustnej
- Pomocne są sylaby dźwiękonaśladowcze: naśladowanie węża: sss, świerszczyka: cyt, cyt, pszczółki: zzzz, dzwoneczka: dzyń, dzyń.
( mała uwaga: wąż syczy z językiem wyciągniętym – a dzieci odwrotnie!)
- Pamiętamy o trzymaniu języka za zębami podczas artykulacji głosek s, z, c, dz,,ale też o naturalnym otwieraniu buzi podczas artykulacji samogłosek.
s- czubek języka przyklejamy do dolnych ząbków i uśmiechamy się.
powtarzamy:
najpierw: Ssss – np. syczenie węża
następnie:
sa se sy so su
asa ase asy aso asu
esa ese esy eso esu
osa ose osy oso osu
usa use usy uso usu
podobne sylaby powtarzmy z pozostałymi głoskami:
ca co ce itd
za zo ze itd
dza dzo dze itd
powtarzamy samogłoski z przesadnym otwieraniem buzi
dla urozmaicenia powtarzamy sylaby z głoskami t, d, n- polecamy: język ma być w buzi podczas realizacji tych głosek
następnie powtarzamy wyrazy z głoską s na początku, później w środku i na końcu , (podobnie z pozostałymi głoskami).
Należy ćwiczyć codziennie 5-15 minut.
Można łączyć powtarzanie z ruchem – np. podskoki, łapanie i rzucanie piłki – w tym czasie powtarzanie wyrazów.
S na początku wyrazów:
sad sala salon sałata sanki sandały samolot samochód sąd sen segment sęk sęp sygnet sygnał sylaba sylwetka symbol sympatia sypialnia sok sopel sowa sól sójka
C na początku wyrazów:
Cel celnik cegła cegielnia cena cecha cement cebula cekin cynk cytat cygan cyklon cymbał cynamon cud
Z na początku wyrazów:
Zabawa zabytek zachód zachwyt zadanie zagadka zakład zakonnik załoga zamach zamek zatoka zawał zawody
Dz na początku wyrazów
Dzbanek dzwonek dzwonnik
S w środku wyrazów:
Masa kasa pasek basen fasola wesele osa nosek włosy piosenka fusy plusy
S na końcu wyrazów:
Bas hałas kompas ananas pies magnes nos los kos włos głos plus minus globus
C w środku wyrazów:
Taca placek plecy kucyki płuca kocyk owoce klocek
C na końcu wyrazów:
Pajac plac chłopiec hamulec kolec koniec latawiec lipiec makowiec palec koc
Z w środku wyrazów:
Waza wazon wazelina błazen gaza gazeta mazak
Dz w środku wyrazów:
Władza koledzy wiedza frędzle
Z i dz na końcu wyrazów nie ćwiczymy, ponieważ są to głoski dźwięczne, które ulegają na końcu ubezdźwięcznieniu, tzn, że tam gdzie w pisowni wystepuje z lub dz na końcu, słychać ich odpowiedniki bezdźwięczne, np.: arbuz – na końcu słychać s, widz – na końcu słychać c. Oczywiście jeśli o tym pamiętamy to możemy również ćwiczyć – tylko nie wymagajmy od dziecka, żeby wymawiało głoski dźwięczne na końcu wyrazów.
I dla urozmaicenia utrwalamy wszystko z gloską s, później c, następnie z, i w końcu dz – po kolei. Wykorzystuję w tym celu liczne gry i pomoce edukacyjne, karty, obrazki, historyjki …..